به نام خدا
نظریه وابستگی
و
ارائه ی یک فرضیه درباره تاثیر رسانه ها
درس: نظریه های ارتباطات
استاد: دکتر علیرضا دهقان
نظریه وابستگی
نظریه وابستگی برای اولین بار توسط ملوین دی فلور و ساندرا بال روکیچ در سال 1975 در کتاب نظریه های ارتباطات جمعی ارائه شد.
مطابق این نظریه، میان مخاطبان، رسانه و سیستم های اجتماعی رابطه دائمی وجود دارد. این نظریه می گوید مردم در یک جامعه شهری و با ضعیف شدن مجاری ارتباطی درون گروهی خود برای کسب اطلاعاتی که برای تصمیم گیری در زندگی روزمره نیاز دارند، به ارتباطات جمعی وابسته می شوند.
مطابق نظر روکیچ و دفلوئر مخاطب به دلیل نیاز به کسب اطلاعات برای تصمیم گیری به رسانه وابسته می شود. نیاز به اطلاعات شامل موارد ذیل است: 1- درک محیط اجتماعی 2- همراهی با هنجارهای اجتماعی 3- گریز از واقعیت های اجتماعی.
اما میزان این وابستگی به رسانه ها، یکسان نیست. دو عامل بر میزان این وابستگی اثر می گذارد: نخست، مخاطب به رسانه ای که به سبب ارائه کارکردهای متنوع تعداد بیشتری از نیازهای اطلاعاتی او را پاسخ می گوید، وابسته می شود. در این حالت، مطابق نظر استفان لیتل جان، شدت تاثیرگذاری رسانه به لحاظ شناختی، عاطفی و رفتاری افزایش می یابد. در این صورت، از نظر شناختی، رسانه قدرت شکل دهی، تغییر نگرش ها و برجسته سازی بیشتری دارد زیرا مخاطب برای کسب اطلاعات در زمان تصمیم گیری به رسانه وابسته می شود. از سوی دیگر، رسانه به لحاظ عاطفی، می تواند احساسات گوناگونی نظیر ترس، اضطراب، شادمانی و ... را در مخاطبان خود برانگیزد. همچنین، چنین رسانه ای قادر است از نظر رفتاری نیز تغییرات قابل توجهی در رفتار مخاطبان ایجاد کند به گونه ای که مخاطبان اقداماتی را انجام دهند که به صورت معمولی انجام نمی دهند و یا از انجام عملی که آن را در حالت عادی انجام می دهند، امتناع ورزند. بدین ترتیب، رسانه ای که قادر است در هر سه حوزه به خوبی اثرگذار باشد، مخاطبان را بیشتر به خود وابسته می کند.
دومین عامل، ثبات اجتماعی است. به هنگام بروز تحولات و یا بحران های اجتماعی - به عنوان مثال در زمان « انتخابات» - که طی آن رسوم، باورها و اعمال افراد جامعه به چالش کشیده می شود، افراد برای رفع تعارضات احتمالی ناچار می شوند باورها و رفتارهای خود را مورد ارزیابی قرار دهند و تصمیمات جدیدی را اتخاذ کنند. در چنین شرایطی، اعتماد افراد جامعه به رسانه برای کسب اطلاعات افزایش می یابد.
بعدها، در سال 1989، این دو نظریه پرداز سه مورد را به عنوان عوامل وابستگی رسانه ای مخاطبان اعلام کردند: 1- نیازهای اطلاعاتی 2- ویژگی های فردی(ارزش ها و ...) 3- مراحل توسعه در مخاطبان( سن مخاطب و ...)
ادامه مطلب ...